Vader en moeder

Wanneer ik op 22 juli 2012 voor de tweede keer de oude begraafplaats van Wormerveer bezoek, valt me op dat er veel stenen zijn met ‘Moeder’ en ‘Vader’ – zonder naam.
Mijn indruk is: meer dan op andere begraafplaatsen.

 

Sommige stenen hebben data, de meeste niet.
Dat maakt moeilijk te traceren of het misschien een trend was in een bepaalde tijd.

 

Ik vraag me af wat de reden kan zijn om te kiezen voor een steen zonder naam.
Ik vermoed dat het intimiteit wil uitdrukken. Je legt niet meneer of mevrouw X te ruste, maar jóuw man of vrouw of moeder of vader.
De vreemde die langs de steen loopt kan niet associëren met een familie, die kan wanneer ook de data ontbreken niet eens denken ‘wat is die jong gestorven’ of juist ‘oud geworden’.
Als vreemde kun je hooguit denken: mooie steen.

 

En wanneer de familie het graf van vader heeft laten ruimen, staat de van het graf gerukte steen ook niet als die van meneer Y tegen de boom.
Maar als ‘Vader’ (sorry voor kwaliteit van de foto – het gaat om de steen rechts).
Of dat erger is of niet of dat het niet uitmaakt – ik neig tot ‘erger’ maar dat is persoonlijk.

Oude begraafplaats Wormerveer

Er zijn niet veel begraafplaatsen die je op een zonnige lentedag kunt bezoeken zonder mensen te storen die een bloemetje willen neerleggen of een plant planten op het graf van een dierbare overledene.
Daarom bezoek ik op 10 juni 2012 de Oude begraafplaats van Wormerveer die ook wel Algemene begraafplaats, gemeentelijke begraafplaats of begraafplaats Wormerveer-West wordt genoemd.

De begraafplaats is aangelegd in 1868 op een plek die toen het eind van het dorp was.
Tussen weilanden en sloten.
Nu ligt de begraafplaats midden in de stad (er grenst een markt met winkelcentrum aan) en sinds de jaren zestig van de vorige eeuw is elders een andere begraafplaats zodat hier vrijwel niet meer wordt begraven.

Ik heb me veel voorgesteld van veel oude graven en oude symbolen en als het even kan engelen en andere beelden.
Wanneer ik het hek doorkom ben ik teleurgesteld. Is dit alles? Wat oude stenen, meest slecht leesbaar en -echt heel lelijk- zakken bouwgrond en kliko’s. Respectloos neergekwakt de graven.

In de bomen op de begraafplaats nestelen reigers. Tientallen.
Die af en aan vliegen met eten voor de jonkies dat ze in de gretige snavels braken met een geluid alsof ze staan kotsen bij de achterdeur van een kroeg na een avond zeer stevig stappen.
Op veel plaatsen grote kwakken vogelpoep.

De begraafplaats wordt nog steeds omgeven door een brede sloot en dik struikgewas.
Dat maakt het, met de dichtgegroeide bomen, tot een intieme plek. Donker waar de bomen een helemaal volle kruin hebben, op andere plaatsen met zon er een beetje doorheen. Lastig om te fotograferen (althans voor mij, ik weet nooit hoe ik dat moet doen, dat halfdonker).

De volle anderhalf uur dat ik er ben zie ik nog wat kleinere vogels en twee katten.
Wij en de reigers leven hier in ons eigen wereldje. Met hoog gras en en bomen waarbij bordjes staan.
Naar de graven lijkt niemand meer om te kijken behalve de mensen van de kliko’s. Slechts bij een enkel graf staat een plantje. En dat is meest vergaan.
Beeldjes die er ooit waren lijken deels te zijn gevallen. Stenen verbrokkeld. En begroeid met mos.

Wel zijn er veel meer graven dan ik bij eerste indruk dacht en is er veel meer te zien aan namen en teksten.
Het is duidelijk dat ik hier terug moet komen. Misschien op een dag dat de blaadjes zijn gevallen en de zon niet zo contrasterend schijnt.

Weer thuis lees ik hoe ik de begraafplaats had kunnen zien. Met vakken die hun eigen karakter hebben en rangen en standen. Ik ben blij dat ik dit niet eerder las (was met opzet) omdat ik dan loop te zoeken naar wat ik geacht word te zien.

Achteraf denk ik wel: ik heb een hoop gemist. Met name de symbolen.
Het familiegraf van de familie Laan vond ik wel (daar was ook geen ontkomen aan).
Daarover schrijf ik later een apart stukje.

Familiegraf familie Laan

Wanneer je de begraafplaats op loopt, wordt de aandacht direct getrokken door het monument links met de engeltjes.

Het is het familiegraf van de familie Laan.
De graven liggen tegenover elkaar. Het hek er omheen is deels vervallen.
Op sommige graven is de naam van de dode goed te lezen, op andere slecht of helemaal niet.

De familie Laan trok in de 18e eeuw van Middelie naar Wormerveer. Twee zonen, Jan en Adriaan, werden in 1839 fabrikant door de koop van de oliemolen ‘Het Fortuin’.
Ze associeerden zich met de de kaaskoper Wessanen en dreven handel onder de naam Wessanen & Laan.
Het bedrijf bestaat nog steeds als Bols Wessanen.
 

Jan Laan (1803-1868) was de eerste dode die op de oude begraafplaats werd begraven.
De laatste Laan die in het familiegraf is bijgezet is -voor zover ik kon nagaan- Remmert Laan (1846-1911).
Hij was de zoon van Adriaan (1810-1851) en Elisabeth Avis (1817-1885).

Lees in dit artikel over Jan Adriaan Laan (1848-1918), broer van Remmert, over de boeiende geschiedenis van deze familie.
Jan Adriaan is overleden in Overveen.
Ik weet niet waar hij is begraven.

Graven