Ik had over ze gelezen en ik wou ze zien – de graven van de illegalen die dood in de woestijn of de irrigatiekanalen tussen Mexico en Californië zijn gevonden.
Terrace Park Cemetery heeft er rijen van. Las ik. Honderden. Alleen kan ik ze eerst niet vinden.
Dat klopt omdat ze op een apart terrein liggen, afgesloten met een touw en ‘verboden toegang’.

Caretaker/gravedigger Martin (Sanchez) brengt me erheen. En wat direct opvalt is hoe het mooie versbesprenkelde gras na het touw abrupt overgaat in klei. Zanderige klei en -kan ik me zo voorstellen- als het geregend heeft plakkerige kleefklei waarin je wegzakt tot je enkels.
Ik maak foto’s naar links en naar rechts.

Links is het veld vol, rechts is nog plaats voor graven van veel mensen.
Ze hebben stenen met een nummer en soms een houten kruis.
Het zijn niet alleen illegalen die hun verlangen naar een beter bestaan met de dood hebben moeten bekopen.
Het zijn ook arme mensen. Geen geld voor een graf, begraven op kosten van de overheid.

Ik vind twee artikelen (er zijn er vast meer).
Een uitgebreid verhaal in de New York Times van 2004, ook over de kosten: $ 440 for the plot and $ 457 for the coffin, sheet, nails and transportation. Tel daarbij de autopsie en het gekoeld bewaren en het totaalbedrag is -in 2004- per John Doe $ 2500.
Via de cache van google ook een artikel uit de Imperial Valley Press van oktober 2009:

(..) it’s toward the back where 508 gravesites for people of limited means are kept, with 271, or 53 percent, of those graves comprising of U.S.-born citizens, said Chuck Jernigan, superintendent of the Central Valley Cemetery District.
But 237 of those gravesites, or 46 percent of the one-acre area, are made up of John Does, Jane Does or unidentified people. Included in the mix are undocumented immigrants, Jernigan said.

Ik wist toen ik hierheen ging wat ik zou aantreffen, dacht ik.
Ik had erover gelezen, ik had foto’s gezien. Sterker: ik ging hierheen omdát ik de graven wou zien en beleven.
Ik was niet voorbereid op hoe het zou vóelen. De troosteloosheid.
Het stap voor stap, meter voor meter, graf voor graf, onbekende na onbekende. Nog een rij. Nog een steen. Een kruisje, een omgevallen kruis, geen kruis.
Daartussen 1 échte steen (hoe kan dat nou? alsnog later hier geplaatst?).
Mijn opzet is álle graven fotograferen, álle doden een plaats geven.
Hier of bij Find a Grave.

Maar het zijn er te veel, het is te warm, de troosteloosheid vliegt me aan, ik ga harder lopen, ik klik niet meer alles, ik geef op.
Ik ga terug. Volgend jaar in mei.